Biotoop: Karrenspoor

Een karrenspoorvegetatie bestaat uit eenjarige planten die steeds weer terugkomen

Ontstaan

Karrenspoorvegetaties zijn pioniervegetaties. Een pioniervegetatie bestaat uit planten die als eerste spontaan op kale bodems verschijnen. De moerasandijvie die massaal verscheen bij het droogvallen van de IJsselmeerpolders is een klassiek voorbeeld. Al vrij snel verdwijnen ze en worden opgevolgd door andere plantensoorten. 
De karrenspoorplanten vind je naast karrensporen, langs paadjes en onverharde wegen, maar ook in en aan de oevers van drooggevallen plassen, vennen, vijvers en duinmeertjes. 
Soms kom je deze planten tegen tussen de voegen van pas aangelegde bestrating bestaande uit keitjes of klinkers. Ze zijn dan aangevoerd met het gebruikte straatzand. 
Wij hebben ons in de biotoopschaal geconcentreerd op soorten die je tegenkomt langs karrensporen, op heidepaadjes en op afgeplagde terreinen op niet bemeste, vochtige zand- en leemgrond. Je komt er dus planten tegen die je ook op de vochtige heide aan kunt treffen.

Vegetatie

Karrenspoorvegetaties vormen een heel speciaal soort (pionier)vegetatie. Door de verdichting of door het regelmatig onder water staan, is er weinig zuurstof. Soms is de grond droog maar vaak blijft er water staan. Overblijvende planten sterven in deze omstandigheden af. Alleen de planten die zich in stand houden door zich elk jaar opnieuw uit te zaaien, eenjarige planten, kunnen hier overleven. Langs karrensporen en langs oevers vind je dus tijdelijke pioniersvegetaties. Planten van deze bijzondere groep staan in de bak ‘karrenspoor’.

Erosie

Behalve deze karrenspoorvegetaties willen we u kennis laten maken met een heel ander soort karrensporen. Namelijk die op arme, droge zandgronden. Door het veelvuldig betreden en berijden van de bodem ontstaat ook hier in eerste instantie verdichting. Als het verkeer toeneemt verdwijnt de vegetatie en zal de grond kaal worden. Er zal dan erosie plaatsvinden. Het zand wordt muller, gevolg is dat mensen een naastliggende route nemen waar dan weer een nieuw spoor ontstaat, wat weer muller wordt, enzovoort. Uiteindelijk kunnen hele vlaktes kaal worden, waardoor de wind vrij spel heeft. 
Op het Balloërveld ten oosten van Assen kon in de Middeleeuwen zo een breed spoor van karrensporen ontstaan op de route die van Groningen naar Coevorden loopt. Dit is op luchtfoto’s goed te zien, ook in het veld zijn de sporen in de vorm van een ribbelpatroon nog goed zichtbaar.