Biotoop: Hoogveen

Zonder veenmos geen hoogveen, het plantje kan hele boomstammen verslinden

Ontstaan van hoogveen

Planten die afsterven in water verteren niet, ze hopen zich op. Als dit proces lang genoeg doorgaat ontstaat veen, laagveen. Wanneer het pakket laagveen boven het water uitkomt, vindt er geen veenvorming meer plaats en verteert het plantmateriaal gewoon tot humus. 
Maar op plaatsen waar veenmos groeit gaat de veenvorming wel door. 
Veenmos, sphagnum, is een plant die de eigenschap heeft (regen)water heel lang vast te houden. De plant groeit steeds hoger en hoger, soms tot wel tien meter hoog. Zo ontstaat uiteindelijk een bel water boven het grondwater. Het veenmos en de bijbehorende hoogveenplanten groeien in een voedselarm milieu omdat het regenwater de belangrijkste bron is. Veenmos sterft aan de onderkant af en groeit van boven door. Hoogveen is dus zelfvoorzienend wat zijn waterhuishouding betreft.

Hoogveen op laagveen is één vorm van het ontstaan van hoogveen. 
Het hoogveen in het noorden van ons land ontstond op plaatsen met een slechte afwatering, plekken met keileem in de ondergrond. Het Hunzedal bijvoorbeeld, waar de Gronings-Drentse veenkoloniën ontstonden, heeft in de ondergrond een dichte keileemlaag die later is afgedekt met een laag dekzand. Deze natte, voedselarme plaatsen waren ideaal voor het veenmos.

Verspreiding

In Nederland kwam hoogveen oorspronkelijk voor op laaggelegen zandgronden van Oost-Groningen, Drenthe, Brabant en de Achterhoek. Momenteel hebben we nog maar een klein hoekje echt levend hoogveen bij het Bargerveen, net onder Emmen. 
Met behulp van grote wallen en waterbuffers wordt hier geprobeerd het water vast te houden en het hoogveen weer te laten groeien. Ook elders worden pogingen gedaan om oude hoogveengebieden weer tot leven te wekken.